برنامه نویسی وب چیست؟

احتمالا واژه های طراحی سایت، طراحی وب یا برنامه نویسی وب را شنیده باشید. چرا که در سالهای اخیر خیلی سر زبان ها افتاده و به عنوان یک حوزه پردرآمد در برنامه نویسی معرفی شده است.

در این پست می فهمید که طراحی وب و برنامه نویسی وب چیست و چطور باید آن را یاد بگیرید.

طراحی وب چیست؟ طراح وب کیست؟

معمولا طراحی وب و برنامه نویسی وب را به عنوان معادل هم بکار میبرند در حالی که این دو واژه تفاوت زیادی با هم دارند.

طراحی وب فرآیندی است که طی آن، قسمت ظاهری یک سایت (وبسایت) طراحی و کدنویسی میشود. در واقع وقتی وارد یک سایت میشوید، هرآنچه که در مانیتور (یا صفحه نمایش گوشی و…) خود می بینید، در حوزه طراحی سایت (طراحی وب) قرار میگیرد. این قسمت اصطلاحا به بخش فرانت اند (Frontend) سایت نیز معروف است.

بنابراین طراح وب کسی است که قسمت ظاهری سایت را  طراحی و کدنویسی میکند.

برنامه نویسی وب چیست؟

برنامه نویسی وب که با نام توسعه وب نیز شناخته میشود فرآیندی است که طی آن ارتباط بین بخش ظاهری (فرانت اند) سایت با سرور (بک اند) کدنویسی میشود. 

در واقع در برنامه نویسی وب، کارهای پشت صحنه سایت که توسط کاربر دیده نمیشود (مثل ذخیره سازی اطلاعات، ارتباط با پایگاه داده، تامین امنیت اطلاعات، ارسال ایمیل و نوتیفیکیشن و…) توسط برنامه نویس کدنویسی می شود. 

پس میتوان گفت برنامه نویس وب (که به نام توسعه دهنده وب یا برنامه نویس بک اند نیز شناخته میشود) وظیفه کدنویسی ارتباط سایت با سرور و عملیات های منطقی سایت را به عهده دارد.

در طراحی سایت از چه زبان های برنامه نویسی استفاده میشود؟ (فرانت اند)

برای طراحی بخش ظاهری سایت از دو زبان نشانه گذاری HTML و CSS استفاده میشود. در واقع هرچیزی از ظاهر سایت مثل جایگذاری المان ها، رنگ ها، تصاویر، قالب کلی صفحه و… همگی توسط این دو زبان ساخته میشوند. بنابراین میتوان گفت html‌ و css بنیان تمامی صفحات اینترنتی هستند و بدون این دو، اثری از صفحات وب به شکل امروزی وجود نخواهد داشت.

اما همانطور که گفته شد HTML و CSS، زبان برنامه نویسی نیستند و به عنوان زبان نشانه گذاری از آنها یاد میشود. چرا که در ساختار آنها، اثری از کارکردهای معمول زبان های برنامه نویسی (نظیر عملگرهای منطقی، عبارات شرطی و…) وجود ندارد.

به همین دلیل برای تکمیل عملکرد این دو و پویاتر شدن صفحات وب از یک زبان برنامه نویسی فوق العاده محبوب، به نام جاوااسکریپت (javascript) استفاده میشود. جاوااسکریپت یک زبان Client Side است به این معنا که تماما در داخل مرورگر کاربر اجرا میشود و هیچ ارتباطی با سرور (به صورت معمول) ندارد. به همین دلیل به آن زبان تحت مرورگر نیز گفته میشود.

کار جاوااسکریپت در صفحات وب این است که به طراحی سایت روح ببخشد. شما میتوانید با جاواسکریپت کارهایی را انجام دهید که با html و css قابل انجام نیست. به عنوان یک مثال خیلی ساده، با جاواسکریپت میشود تعیین کرد که وقتی کاربر روی یک دکمه کلیک کرد، چه اتفاقی بیفتید. یا میتوان با جاوااسکریپت یک اسلایدر تصاویر (مشابه صفحه اصلی سایت دیجی کالا) ساخت و…

البته کاربردهای جاوااسکریپت خیلی فراتر از این مثال های ساده است (حتی خارج از طراحی وب) و امروزه از فریمورک های آن نظیر ریکت، ویو و… در توسعه وب اپلیکیشن ها و سایت های SPA به وفور استفاده میشود که به صورت تخصصی در مقاله ای جداگانه به آن پرداخته خواهد شد.

زبان های برنامه نویسی بک اند سایت چه زبان هایی هستند؟

برخلاف بخش فرانت اند که با محدودیت تعداد زبان های در دسترس مواجه هستیم، در بخش بک اند وب سایت، با تنوع زیادی از زبان های برنامه نویسی قابل استفاده روبرو میشویم.

مهم ترین و محبوب ترین زبان برنامه نویسی سمت سرور در‌ حوزه وب، زبان PHP (پی اچ پی) است که با قدمتی نزدیک به ۳۰ سال، در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد سایت های دنیا را میزبانی میکند (طبق آمار wapplyzer)

بخصوص که در سالهای اخیر با روی‌کار آمدن فریمورک های قدرتمندی نظیر لاراول در بستر‌ این زبان برنامه نویسی، کدنویسی در زبان PHP کاملا متحول شده و اکوسیستم این زبان با یک ارتقای اساسی مواجه شده است. بطوریکه وب اپلیکیشن های توسعه یافته با این زبان جزو سریعترین، بهینه ترین، ایمن ترین و کارآمدترین سایت های دنیا محسوب میشوند. علاوه بر موارد ذکرشده، وردپرس که بعنوان محبوب ترین و پرکاربردترین سیستم مدیریت محتوای (CMS) جهان شناخته میشود با زبان PHP توسعه یافته است

در کنار php زبان های دیگری نیز برای توسعه سمت سرور در وبسایت ها مورد استفاده قرار میگیرند که سی شارپ (با فریمورک دات نت) از معروفترین آنهاست. پایتون (با فریمورک جنگو) و جاوا نیز از دیگر زبان های قابل استفاده در بک اند سایت هاست

چطور طراحی سایت یاد بگیرم؟

بدلیل رشد روزافزون ابزارهای طراحی وب در سالهای اخیر، این حوزه به یک حوزه تخصصی تبدیل شده و عموما توصیه میشود که علاقه مندان به حوزه وب، یکی از دو بخش فرانت اند یا بک اند را انتخاب نموده و به صورت تخصصی به یادگیری آن بپردازند.

بنابراین اگر علاقه مند به فعالیت در حوزه وب هستید، اولین قدم شما این است که با توجه به علاقه، بازارکار، شرایط شخصی و … یکی از دو بخش فرانت اند یا بک اند را برای یادگیری انتخاب کنید و بر اساس انتخاب تان، برای یادگیری زبان های موردنیاز هرکدام از این حوزه ها اقدام کنید (در آینده حتما مقاله ای در خصوص اینکه چطور بین فرانت اند و بک اند انتخاب کنید، منتشر میکنم)

اما نکته قابل توجه این است که در هر صورت شما در ابتدای راه نیاز به یادگیری html و css خواهید داشت. چون همانطور که در ابتدای مقاله توضیح داده شد، ساخت صفحات وب بدون شناخت این دو امکان پذیر نیست. البته اگر قصد ادامه مسیر در بک اند را داشته باشید، نیاز نیست که این دو را خیلی عمیق یاد بگیرید. اما برای حوزه فرانت اند، باید حتما به HTML و CSS تسلط کامل داشته باشید.

آموزش صفر تا صد HTML و CSS به صورت پروژه محور

پس مسیر شما به صورت خلاصه به این صورت خواهد بود:

1) برای فرانت اند: تسلط کامل به html و CSS، تسلط به مفاهیم جاوااسکریپت و درک عمیق از نحوه کار با آن، آغاز کار با یکی از فریم ورک های Vuejs یا React یا Angular

2) برای بک اند: آشنایی متوسط با html و css، تسلط به زبان PHP و درک عمیق از مباحث متوسط و پیشرفته (و یا هریک از زبان های دیگر بک اند)، شروع کار با فریم ورک لاراول (و یا فریم ورک های مختص زبان های دیگر بک اند)

طی روزهای آینده نقشه راه کاملی از هریک از حوزه های فرانت اند و بک اند تهیه و در همین بلاگ منتشر میکنم. ولی تا آن زمان، دو مورد بالا و سایر توضیحات این مقاله، چراغ راه خوبی برای شروع ماجراجویی شما در دنیای شگفت انگیز طراحی وب هست.

لطفا نظرات و سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح کنید